علت درد در ناحیه تخمدان زنان: بررسی کامل علل رایج و جدی

علت درد در ناحیه تخمدان زنان یکی از شکایات شایع در میان زنان در سنین باروری است. این درد ممکن است خفیف، گذرا یا گاهی شدید و مزمن باشد و در یک یا هر دو طرف پایین شکم احساس شود. تشخیص دقیق علت این نوع درد بسیار مهم است، زیرا می‌تواند نشانه‌ای از شرایط طبیعی، مشکلات هورمونی، عفونت‌ها یا حتی بیماری‌های جدی‌تر باشد.

در ادامه، به بررسی جامع علل درد در ناحیه تخمدان می‌پردازیم:

🔸 1. تخمک‌گذاری (Ovulation Pain – Mittelschmerz)

در حوالی روز ۱۴ چرخه قاعدگی، برخی زنان در هنگام آزاد شدن تخمک از تخمدان دچار درد موقتی در یک طرف شکم می‌شوند. این درد معمولاً:

• ناگهانی و خفیف است
• بین چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد
• نیاز به درمان خاصی ندارد

🔸 2. کیست تخمدان (Ovarian Cyst)

کیست‌ها کیسه‌های پر از مایع هستند که روی سطح تخمدان یا داخل آن رشد می‌کنند. انواع کیست شامل:

• کیست فولیکولی
• کیست لوتئال
• کیست درموئید یا شکلاتی (آندومتریوما)
  ممکن است باعث درد، تورم، یا احساس سنگینی در لگن شوند.

در موارد حاد:
پارگی کیست می‌تواند درد شدید و ناگهانی ایجاد کند و نیازمند مراجعه فوری به پزشک باشد.

🔸 3. اندومتریوز (Endometriosis)

در این بیماری، بافت داخلی رحم در خارج از رحم رشد می‌کند، از جمله روی تخمدان‌ها. این بافت با چرخه قاعدگی دچار التهاب شده و می‌تواند:

• درد مزمن لگنی
• درد حین قاعدگی
• درد هنگام نزدیکی
• ناباروری ایجاد کند.

🔸 4. التهاب تخمدان یا لوله‌ها (Oophoritis / Salpingitis)

این التهاب معمولاً در نتیجه عفونت‌های باکتریایی مانند عفونت‌های منتقله از راه جنسی (مانند کلامیدیا یا گنوره) رخ می‌دهد و ممکن است باعث شود:

• درد مداوم در ناحیه لگن
• تب، ترشحات واژن، و بی‌اشتهایی ایجاد شود.
  در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به نازایی شود.

🔸 5. بیماری التهاب لگن (Pelvic Inflammatory Disease – PID)

عفونت صعودی رحم، لوله‌ها و تخمدان که معمولاً ناشی از STDs است. علائم:

• درد در ناحیه پایین شکم
• تب، ترشحات بدبو
• درد هنگام نزدیکی یا ادرار

🔸 6. چرخش تخمدان (Ovarian Torsion)

در این وضعیت نادر اما اورژانسی، تخمدان به دور خود می‌چرخد و جریان خون آن قطع می‌شود. علائم شامل:

• درد ناگهانی و بسیار شدید
• حالت تهوع و استفراغ
• نیاز به جراحی فوری برای نجات تخمدان

🔸 7. بارداری خارج‌رحمی (Ectopic Pregnancy)

در مواردی که تخمک لقاح‌یافته به‌جای رحم در لوله فالوپ یا روی تخمدان لانه‌گزینی کند، ممکن است باعث:

• درد شدید در یک طرف
• خونریزی غیر طبیعی
• افت فشار خون یا بی‌حالی شود، این وضعیت خطرناک بوده و نیاز به مداخله فوری دارد.

🔸 8. فیبروم‌های رحمی یا فشار از سایر اندام‌ها

گاهی درد به تخمدان‌ها مربوط نیست و ناشی از:

• فیبروم‌های بزرگ
• یبوست شدید
• مشکلات مثانه یا روده بزرگ است که فشار موضعی ایجاد می‌کند.

🔸 9. درد روان‌تنی یا استرسی

در برخی زنان، درد در ناحیه لگن می‌تواند منشأ روان‌تنی داشته باشد؛ به‌ویژه در شرایط اضطراب یا افسردگی.

🔸 10. سرطان تخمدان (Ovarian Cancer)

در مراحل ابتدایی اغلب بدون علامت است، ولی در مراحل پیشرفته ممکن است:

• درد مزمن لگنی
• نفخ مداوم
• احساس پری شکم
• کاهش وزن غیرقابل توجیه ایجاد کند.
• تشخیص زودهنگام آن بسیار حیاتی است.

🔍 چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر درد تخمدان با موارد زیر همراه باشد، سریعاً به پزشک مراجعه کنید:

1. شدت زیاد یا ناگهانی درد
2. تب و لرز
3. تهوع و استفراغ
4. خونریزی غیر طبیعی
5. سابقه کیست یا اندومتریوز
6. درد مداوم بیش از چند روز

✅ جمع‌بندی

درد در ناحیه تخمدان همیشه نشانه مشکل جدی نیست، اما در برخی موارد می‌تواند زنگ خطر باشد. تشخیص علت دقیق آن تنها با معاینه پزشک، سونوگرافی و آزمایش‌ها امکان‌پذیر است. بنابراین، بی‌توجهی به دردهای مکرر یا شدید تخمدانی می‌تواند پیامدهای ناگواری در پی داشته باشد.